çerkes ethem – Muhalif Sözlük

çerkes ethem

her ne kadar bu isimle bilinse kendi dönemi içinde ethem bey olarak saygı görmüş sonradan birtakım politik nedenlerle tasfiye edilmek istenmiş kamuoyuna hain olarak tanıtılan aslında tam bir kahraman olan kuvva-yı milliye kahramanlarının en önde gelen kişilerinden..

çerkes ethem ifadesi onun tasfiye sürecinde kullanılmıştır.amaç etnik kimliğini öne çıkararak tasfiyesine zemin oluşturmaktır.kendisi çerkescilik yapmadığı gibi elinden çerkesler de çok çekmiştir.ihanet etmesine delil olarak gösterilen "düzenli birliklere katılmayı reddetmesi" ise tamamen ismet inönünün yalanıdır.ismet paşa ethem beyin halk nazarında gittikçe yükselen itibarından hoşlanmayarak gizliden siyaset oyunlarıyla onu tasfiye etmiştir.ağabeyleri reşit ve tevfik beyler yüzünden de tasfiye süreci hızlanmıştır.reşit bey ilk meclis mebuslarındandır ve siyaset dahisi mustafa kemal ile (ethem beyin askeri başarısını kullanarak) aşık atmaya kalkmıştır.ethem bey kendi hatıratında da belirttiği gibi siyaseten çok cahil bir adamdır.en büyük hatası olarak ise ismet beyi öldürmek maksadıyla evini basmasıdır.ikinci en büyük hatası ise sanırım çapanoğulları isyanını bastırdıktan sonra meclise hitaben yazdığı "ağalar bu iş demek ki kongre düzenlemekle olmuyor" mealindeki mektuptur..

mim kemal ökeye bizzat bu konuyu sormuştum.cevabı şöyle olmuştu:"ethem bey olmasaydı milli mücadele büyük akamete uğrayacak belki de başarılamayacaktı". ayrıca "o bazı siyasilerin gadrine uğramış bir bedbahttır" demişti..

iber ortaylı ise "siyaseten cahil bir adam.iktidar mücadelesinin kurbanı oldu.kesinlikle hain damgasını haketmiyor" demişti..

kuşçubaşı eşref bey ise ethem beyin kesinlikle hain olmadığını söylemiştir..

yakın silah arkadaşlarından ali fuat bey ise "ethem bey ihanete zorlanmıştır fakat hain olmamıştır.türk milli mücadelesinde ayrı bir emeğin sahibidir" demiştir..

kendisi ise hatıratında : " bugün dahi sebeplerini bilmediğim için izahtan mahrum olduğum sebeplerle memleketim, vatandaşlarım ve tarih huzurunda ihanetle tescil edilmiş durumdayım. katiyen ithamların ağır mesuliyetine layık bir günahkar değilim. fakat hakikatleri tarafsız bir mahkeme huzurunda izah edebilecek miyim?hayır.o halde gurbette devam edecek ve gurbette öleceğim.ta ki akibetim günün birinde o ilk günlerin tarihini yazmak kimselerin dikkatini çeksin ve meseleyi baştan sona ele alsınlar.belki çok hatalarım olduğunu fakat asla vatan haini olmadığımı tespit etsinler." demiştir..

af sonrası ülkeye dönme çağrılarına ise şu ibretlik cevabı vermiştir : "yalnız suclular affedilmeyi kabul eder.tarihte affedilen bir suclu olarak anılmaktansa hakkı yenmis bir adam olarak anılmayı tercih ederim"

altından kupan olsa da
susuz çeşmede su solmaz
yiğit ne kadar mert olsa da
düşenin dostu olmaz

bu şiirin ethem beye ait olduğunu duydum.ama buna dair başka yerlerde herhangi bir ibareye rastlamadım..
gercek bir liderdir vatan haini falan değildir. vatan haini olmadığını kendisi de yunanistandayken yazdığı günlüklerinde gözyaşları içersinde belirtmistir. o zamanki siyasi spekülasyonların altında kalmıstır kendisi.

Kendisi yunanistana giderken dahi askerlerine milli mücadeye devam etmeleri gerektiğini soylemis, bunu istemistir.
aşırı duygusaldır heralde ya da stratejik düşünememiştir. yoksa milli mücadeleye desteğini bilmeyen yoktur.
Milli mücadelenin önemli komutanlarından Refet bele, Ethem bey hakkında şunları söylemiştir:

---------------alıntı---------------
Vatan topraklarını terk ederken ne bir kuvvet ne de düşmanın işine yarayacak malzeme vesaire götürmüştür. kuvvetinden büyük bir kısmı bize katıldı ve savaşın sonuna kadar sadıkane çalıştılar. Kuva-yı Seyyare'nin elindeki silah depolarda olduğu gibi durmakta idi. Silahlarıyla teslim olanları sorguladık. Bunların hemen hemen hepsi, Ethem'in kendilerine teslim olmalarını ve ordu emrine girmelerini tavsiye ettiğini söylemiştir.
---------------alıntı---------------

Halit Kaya, Refet Bele: askeri ve siyasi hayatı, s.107
hakkında ki hükmü,tarihin ve yüce türk milleti'nin hain olarak verdiği eşkiya.

kişileri konuşmayı sevmemekle beraber bazı olaylar üzerinden kendisi hakkında yorum yapılması daha sağlıklı olacaktır.
başlangıçta kuvva-yı milliye hareketinin içinde bulunmuş yine bir çerkez olan aznavur'un isyanının bastırılmasında rol oynamıştır (bastıran tek başına kendisi değildir,milli güçlere destek vermiştir).daha sonra kuvva-yı seyyare adında bir yapı kurup kendi çerkez derebeyliğini kurmak adına mücadele etmiştir.
eşkiyalığı sabittir,izmir valisi rahmi bey'in 8 yaşındaki oğlunu kaçırıp 50 bin lira fidye istemiştir.hatta türk ordusu'nun kut'ül amare savaşında rehin ettiği general towshend'i kaçırmak dahi istemiş becerememiştir.
utanmadan milli mücadele yıllarında mustafa kemal ve fevzi paşa'yı tembellikle suçlamıştır (halbuki kendisinin rütbesi çavuştur,suçladıkları milli mücadelenin mimarı olan paşalardır).
kardeşi tevfik ile beraber kendince yargılamak maksadıyla ayağına çağırdığı ankara valisi yahya galip'i yozgat'a göndermeyen mustafa kemal paşa için "meclisin önünde mustafa kemal paşa'yı asacağım" diyen soyha.
yunan taaruzunun başladığı dönemde cepheye gitmesi istenildiğinde "gitmiyorum" diyen,bu da yetmezmiş gibi yozgat'tan ankara'ya türkmen köylerini yağmalaya yağmalaya gelip çaldığı atları ankara pazarında satan at hırsızı ethem (gayet normal,çünkü çerkezlerin ata mesleği at hırsızlığıdır).
asker toplama yetkisi tbmm hükümetindeyken kurmak istediği çerkez derebeyliği adına kafasına göre asker toplayan bozguncu ethem.
emri altındaki başıbozuk kuvva-yı seyyare birliklerini düzenli orduya katmayan kaypak ethem (daha sonra yunan ordusuna katılmakta bir sakınca görmeyecektir).
29 aralık 1920'de tbmm'yi tanımadığını ilan eden ethem.
hatta bir dönem komünist dahi olan ethem.komünist olan yeşilordu partisine katılmış,mustafa suphi ile temasa geçip kendine ait seyyare-i yeni dünya gazetesini kurdurtan bolşevik ethem (mustafa suphi'nin çıkardığı gazetenin adıda yeni dünya'dır).
kılıç ali paşa'nın ifadesiyle 2 defa gazi paşa'yı öldürmeye bizzat teşebbüs eden,başarılı olamayan dürzü ethem.
24 ekim'de batı cephesinin başlattığı gediz taaruzunda mücadele göstermeyip,sakız çiğneyen başıbozuk sürüsünün başı ethem (gediz bu olaydan sonra düşmüştür).
6 ocak 1921'de harekete geçen yunan ordusuyla aynı anda emrinde ki çapulcularla beraber türk ordusuna saldıran ethem.
kardeşi tevfik aksihar'da yunan komutanlarla sığınma protokolü imzalarken,yunan uçaklarından atılan türk askerlerini teslim olmaya çağıran bildirinin sahibi ethem.
tevfik ile yunan komutanlar arasında ki protokolün maddeleri ;
-ethem birlikleriyle yunan tarafına geçecek.
-silahlar teslime dilecek.
-teslim olanalrın yiyecekleri yunan hükümeti tarafından sağlanacak.
-subayların maaşı yunan hükümetince ödenecek.
-kamalarını taşımaları serbest olacak,çerkezler özel kıyafetlerini giyebilecek.

bu da ethemin yunan uçaklarından atılan bildirisi "ey askerler,şerre alet olmayınız,uhrevi ve dünyevi mesuliyetten korkunuz.sizi haris menfaatlerine kurban etmek isteyen erazile karşı hakkınızı müdafaada tereddüt göstermeyiniz ki muavenet-i ilahiye mazhar olunuz".

kuva-yı seyyare komutanlarından kaplan naci bakın ne deyipte milli kuvvetler'in safına geçiyor "hükümetime isyanı,yunanla birleşmeyi kabul etmediğimden kuvva-yı seyyareden yüzden fazla atlımla ayrılarak eskişehir üzerinden ankara'ya hareket ettiğimin gereken yerlere bildirilmesini istirham ederim."

kuvva-yı seyyare'nin diğer bir ferdi olan doktor fazıl'da şöyle diyor batı cephesi komutanlığına yazdığı mektupta: "yunanlılarla birleşmeyi namus ve vatanseverliğe yakıştıramadım".

22 ocak'ta büyük çoğunlukla yunan ordusu'na katılan birliklerin başı ethem.en sonunda yunan ordusu'na sığınıp büyük bir teveccühle karşılanıp,tedavisi yapıldıktan sonra atina'ya gönderilen satılık ethem.

kendisi hakkında mustafa kemal paşa'nın,kılıç ali paşa'nın,halide edip adıvar'ın,rauf orbay'ın,hasan tahsin'in,lord kinros'un,genelkurmay arşivlerinin,cumhurbaşkanlığı arşivlerinin kendisi ve başında bulunduğu kuvva-yı seyyare birliklerinin milli mücadele döneminde ki tutumlarını belirten söylem ve kaynaklarına hiç girmiyorum bile.

birileri kan çekmesi sebebiyle kendisine hürmet edebilir,yaptıklarını samimi bir mücadele olarak görüp kendisini aklamaya çalışabilir.ama gerçekler ortadadır.kendisi sırf kendi çıkarları için milli mücadeleyi devamlı baltalayan bir küstah,daha sonra da yunan'a sığınıp milletine kucak açan devlet'e ihanet eden bir haindir.
türk çocukları'nın,etnik çetenin yalan ve tahrifatlarıyla hakkında değil olumsuz beyanda bulunmayı yorum yapmaktan bile çekindikleri hain.türk milleti'nin değil,etnik çetenin kahramanı.