dede korkut

dede korkut öykülerine dahil olan mukaddime ksımında verilen bilgiye göre Resul aleyhisselam zamanına yakın Bayat boyundan bir erdir. Oğuz'un tam bilicisi olarak nitelenir. Ne derse olan gaipten türlü haberler söyleyen, Hak Teala'nın gönlüne ilham verdiğine inanılan bir zattır. Oğuz kavminin müşkülünü hallederdi, her iş ona danışılarak yapılırdı.
Tüm Dede Korkut öykülerinin ortak kahramanı olup, bilge kişiliüğe bürünmüş bir görünüm arz eder. Sözgelimi Dirse Han Oğlu Boğaç han öyküsünde Boğaç'a boğa devirdiği için adını veren odur.

kimine göre ulu bir kam,kimine göre sözü dinlenilen bir ozan,kimine göre türk'e gönderilen yalvaç.
kimine göre türk'ün bilinmeyen çağlarından kopup gelen bir ulu,kimine göre erenlikle yoğrulmuş bir dede.

oğuz'un korkut atası.

(i: ne olmaz oğul?
eski düşman, dost olmaz.
kılıç şakırdamadan hasım korkmaz.
anadan görmemiş kız, yar olmaz.
atadan görmemiş oğlan, yuva kurmaz.

ne olur oğul?
düşmanını ezen, han olur.
kılıç şakırdatan yiğit olur.
anadan görmüş kız, yar olur.
atadan görmüş oğlan, yuva kurar.)

Kafkasya dolaylarinda yasamis oldugu varsayilan, daha cok kipcaklar ile oguzlar arasindaki mucadelelerin anlatildigi destandir!