ya da hakem olayı. ali ve muaviye arasında geçen iktidar mücadelesi ve kan hakkı davası nihayetinde gerçekleşen sıffin savaşı esnasında yenik duruma evrilmeye başlayan muaviye tarafı, amr bin as'ın mızrak ucuna kuran bağlaması teklifi ile ali taraftarlarına "aramızda hakem kuran olsun, kardeş kanı dökülmesin, mümin vs mümin savaşı dursun" temalı etkili ve son derece başarılı bir mesaj vermişti. hz. ali'nin bu zokayı yutan gaza gelmeye müsait cengaverleri hz. ali'nin bunun savaş hilesi olduğunu ve durmamaları gerektiği uyarılarına aldırmadan hemen savaşı o esnada kesmiş ve mevcut meşru halifeyi mesaja uymaya zorlamışlardı. taraftarlarının satışına gelen ali, mecburen kitabın "sembolik" ya da mecazi hakemliğini kabul etmiş ve her iki taraf da hakem belirlemişti. ve sonrası malum...muaviye'nin siyasi dehası amr b. as, ebu mihnef tarihi'nde ali'yi fazla tutmadığı söylenen hakemi musa el eşari'yi (güya!) kandırıp muaviyeyi halife ilan etmişti.işte tam bu sonuçtan sonra tuhaf/enteresan ama etkisi tüm islam tarihini çok keskin bir şekilde derin bir kırılma noktasına evriltecek bir olay vukua geldi: ali'yi tahkime zorlayan alp tayfa, kur'an'ın bizzatihi kendisinin hakemliği yerine (uygulamada nasıl olacağı, hakemlikten ne anlaşılacağı zaten mevzu-u bahis) iki beşerin hakem oluşunu bahane edip bunun yanlışlığını öne sürmüş, kur'an'a ve dolayısıyla dine-imana karşı çıkıldığı homurtuları-hoşnutszlukları-kızgınlıkları arasında "la hükme illa lillah"(u: hüküm yalnız allah'ındır) ayetini sloganlaştırarak savaş alanını terketmişlerdi. sayıları tahmini 2-3 bini bulan bir kalabalıkla harura'ya çekildiler. ve onlara sürüden ayrıldıkları için havaric(u: hariciler) dendi.bu olay islam'ın ve dahi müselmanların(u: ümmet) ilk itikadi, ilk kelami, ilk mezhepsel ve üçüncül siyasal ayrışmasıdır. bu ciddi ayrışma tarihsel akışı içerisinde değişiklik açısı büyüyen ve derinleşen farklılaşmalara yol açmıştır. bu olaydan sonra günah-ı kebaire(u: büyük günahlar)nin neler olduğu ve işleyenlerin sorumluluğu durumu ilk kelami tartışma konusu olmuş ve müselmanlar arasında kuran'ın anlama, algılanma, anlatılma ve aktarılma biçimlerinde bugüne değin sürmüş ve halen süren derin-keskin farklılıkların o meşhur doğumu bu olayda gerçekleşmiştir.müselmanlara bulaşan tekfir hastalığının ilk görülme vakasıdır!