vatan şiiri – Muhalif Sözlük
Hz. Ziya Gökalp'in resmi ideolojiye ve onun banisi Hz. Başbuğa rehberlik ettiği düşüncelerinin şiir türü dahilinde özetlenmiş halidir.

Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur,
Köylü anlar manasını namazdaki duânın...
Bir ülke ki mektebinde Türkçe Kur'ân okunur.
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüdâ'nın.
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!

Bir ülke ki toprağında başka ilin gözü yok,
Her ferdinde mefkure bir lisan âdet, din birdir.
Meb'üsânı temiz, orda Boşolar'ın sözü yok,
Hududunda evlatları seve seve can verir;
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!

Bir ülke ki çarşısında dönen bütün sermaye,
San'atına yol gösteren ilimle fen Türk'ündür;
Hirfetleri birbirini daim eder himaye;
Tersaneler, fabrikalar, vapur, tren Türk'ündür,
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın

Burada kutlu rejimin islam'ı anlama seferberliğinin yararcı yöntemi olarak bellediği ana dilinde ezan uygulamasına, hatta bir dönem arzulanan ama yarım kalan ana dilinde ibadet fikrine, gayri Türk'ün (boşo ile ifade eidlmiş) üst kademelerden arındırmasına, limanları, demir yollarını, işletmeleri millileştirmesine, sanatta öze yani halka dönüşüne ışık tuttuğu aşikardır. Bir bakıma Türkçülüğün esasları'nda işlenen fikirlerin şiir tadındaki biçimidir.