Kendisinin tüm makalelerini, raporlarını içeren kitabı okudum, kendisi hakkında yerli&yabancı yazarların 6-7 kitabını da okudum. Yani şahsen "bunlara" vakıfım. O dönem Bolşevik devrim içinde yer almayıp kendi bağımsız hareketlerini yürüten Türkçüler de var. Mensevıklere katılarak Türkleri ozgurlestırecegını düşünenler de var. Beyaz ordu'dan ayrılıp Galıyev'ın muskom'una katılanlar da var. Bir ikincisi, galiyev avrupa işçi sınıfının başarısız olduğunu görüp devrimi dogu'ya çevirmeye falan çalışmadı. Bunu görmek için bunun denenmiş olması gerekiyor zaten. Galiyev bunu iddia etti, öngördü. Stalın'le anlasamadıkları noktalardan biri bu.Üçüncü ve sonuncusu: fakir bir tatar olarak doğdu, Çarlık rejiminin Avrasya turklerını nasıl ezdıgıne ömrü boyunca şahit oldu. Bolşevik hareket ilk peyda olduğunda içinde değildi, çevreleriyle ilişkisi vardı. Sonra türklerin kurtuluşu için Bolşevik devrimi bir fırsat olarak değerlendirdi ve tüm müslümanları devrim saflarına katmak için büyük çaba harcadı, muvaffak da oldu. Süreç içerisinde Stalin ve lenin ile yaptığı her görüşme, her muskom toplantı tutanağı ve narkomnats tutanakları galıyev'ın müslüman kızıl ordunun Bolşevik devrime kattıkları oranında türk yurtlarının ozerklıgı, özgün yapılanmaları, sadece Türklerden oluşacak askeri ve siyasi kurumların sekıllendırılmesı, turkıstan'dakı Bolşevik mevkılerındekı rus egemenliğinin son bulup yerine türklerin gelmesi gibi kazanımlar elde etmeye çalıştı. Bir kısmında başarılı oldu, ancak verilenlerin gittikçe sus payından öteye geçmediğini anladıgında karşı devrimci olarak yaftalandı. O zamandan itibaren defalarca hapse girdi, çıktı ve artık devrimin muhalifi olarak birleşik turan cumhuriyeti kurmak ıdealıyle devrim safları dışında örgütlenmesini sürdürdü ve nihayet idam edıldı.Zeki velıdı Togan gibi bir yöntem tercih etmediği için siz Türkçü değildi hatta türk de değildi diyebilirsiniz bu sizin yorumunuz. Hatta kürt de diyebilirsiniz ki anlaşılan dersınız.Ama tüm bunlar, tarihi değiştirmeyecek. Galiyev Türkleri ozgurlestırmek için Bolşevik oldu, bolsevıkler carlıgın ruhuna fatiha okuttugunda da devrim muhalifi haline geldi.