zeki velidi togan

özgür erdem'in, sultan galiyev adlı kitabına göre(kaynak olarak neyi aldı bilmiyorum ancak) sultan galiyev'in idil-türk devletlerini birleştirme hayalini suya düşüren insan. başkurt liderliğini kabul ederek sultan galiyev'e kazık atmış deniyor. türk tarih kongresinde muhalif duruşluğundan ötürü yurt dışına gitmek zorunda kalıyor. yurt dışında 8-10 sayfalık bir mektup gönderiyor mustafa kemal atatürk'e, ilgili olanlara atabilirim.

soyadı olan togan sözcüğünün türkiye türkçesi'ndeki karşılığı doğan değildir sevgili gönül dostları. togan başkurt türkçesi'nde kardeş, akraba anlamlarına gelmektedir. bana göre - ki ilmen ve fennen oluyor demektir bu- en önemli eseri, biz havas dışında pek bileni çıkmayan "bugünkü türkili(türkistan) ve yakın tarihi"dir, sonrasında "tarihte usûl"ü gelir. avamın tek bildiği kitabı "umumî türk tarihine giriş" ise üzerinden geçen onca sene ve yapılan çalışma nedeni ile teferruatlı bir redaksiyona, izah ve şerhlendirmeye muhtaçtır. zaten kızı isenbike togan da bu işle uğraşıyormuş şu sıralar.

bence bu büyük zatın tarihteki tek yamuğu ibne fadlan seyahatnamesi'ni bilim dünyasına sunmak olmuştur.

ayağınız alışsın, bunlar müesseseden.

tarih kongresinde orta asya'dan göçün olmadığı anlamına gelecek şekilde büyük bir kuraklık olmadığını asıl nedenin büyüyen ve güçlenen moğol yayılmacılığı olduğunu savunduğu için afaroz edilmiş olan profesör. onun üniversiteden uzaklaştırılmasını ve kongreyi nihal atsız ve türkçü talebeleri protesto etmişlerdir.

harbiden kraldan fazla kralcıları anlamak pek güç, yahu..

Türkiye'nin en önemli tarihçilerinden biridir.

asıl adı (b: zaki validov)'dur. türkiye'ye gelince (b: togan) (doğan) soyadını almıştır.

başkurt asker, devlet adamı ve hepsinden önce tarihçidir. "(b: umumi türk tarihine giriş)", "(b: tarihte usul)", "harezm (b: kültür vesikaları)", "(b: reşideddin oğuznamesi)" gibi eserleri ile türk ve dünya tarih yazıcılığına büyük katkılar sağlamış, büyük bir âlimdir.

"basmacılar hareketi" ile ruslara karşı bağımsızlık için savaşmış daha sonra iran'a geçmiş ve meşhed kütüphanesi'nde ibni fadlan seyahatnamesi gibi dünyaca ünlü çalışmalarını bizlere kazandırmış ve sonra davet üzere türkiye'ye gelmiştir. tarihçiliği ve tarih alanında gelişimimizi borçlu olduğumuz birkaç insandan biridir.

1. türk tarih kongresi'nde andımız'ın yazarı ve atatürk'e dalkavuklukta en başta gelenlerden kültürsüz milli eğitim bakanı reşit galip bokyiyeni yüzünden, türklerin orta asya göçlerinde yaşadığı tartışma sonucu haksız eleştiri ve ithamlar sonucu yurttan ayrılmış ve viyana'ya geçmiştir.

türkiyeye birkaç yıl sonra geldiğinde gene hummalı işe koyulur ama bu sefer de meşhur 3 mayıs 1944 türkçülük-turancılık davasından yargılanır.

üstadın "(b: hatıralar)" adlı eseri, bir dönemin türkistan'ı hakkında, bulunmaz bir hazinedir.

kızı isenbike togan odtü'de kendi izinde olan değerli ve önemli bir tarihçidir.